Stanisław Moniuszko:
Beata czyli Niewidomy
Opera w jednym akcie.
Mniej znaną gałęzią operowej twórczości Stanisława Moniuszki były swawolne jednoaktówki, dalece odbiegające od schematów z jakimi kojarzą się jego najsłynniejsze dzieła ze "Strasznym Dworem" i "Halką" na czele. "Beata" to jedna z zapomnianych oper komicznych Moniuszki, która za życia kompozytora nie doczekała się szerszej aprobaty ze względu na swój lekki wodewilowy przekaz i prosty, pozbawiony ciężaru narodowego dzieła i patriotycznego przesłania charakter, z którymi to atrybutami kojarzono wówczas jego twórczość.
Akcja zrekonstruowanego przez Krzysztofa Baculewskiego na podstawie odnalezionego wyciągu fortepianowego utworu, pełna jest rozmaitych intryg i miłosnych przygód tytułowej bohaterki. Nagrań dokonał Chór i Orkiestra Opery Krakowskiej pod dyrekcją Tomasza Tokarczyka, oraz grono znakomitych solistów związanych z Operą Krakowską.
Libretto do "Beaty" napisał Jan Chęciński, autor wcześniejszych oper Moniuszki, takich jak m.in.: "Verbum nobile", "Straszny Dwór", czy "Paria".
Tytułowa bohaterka opery, odzyskuje zdrowie po trapiącej ją ospie. Czuje się przez chorobę oszpecona, a w tym przeświadczeniu utwierdzają ją nieprzychylnie nastawione do niej zazdroszczące jej urody, wiejskie kobiety. Beata tęskni za Maksem, który poszedł na wojnę, a jednocześnie obawia się jego powrotu i reakcji na jej wygląd. W międzyczasie o względy Beaty zabiega miejscowy chłopak Hans. Maks wraca z wojny udając niewidomego, jednak naprawdę niewidoma jest Klara, córka przebywającego we wsi Anglika, Sir Peppertona, którym towarzyszy lekarz Volsey. W utworze przewijają się i nachodzą na siebie rozmaite intrygi, splatające losy bohaterów. Historia kończy się szczęśliwie: Maks poślubia Beatę, a uleczona Klara - lekarza.
Ostatnia ukończona opera Moniuszki (kompozytor zmarł cztery miesiące po premierze) nie zyskała aprobaty krytyków, uznających ją za utwór wtórny i powielający wcześniejsze schematy, a jednocześnie sytuujący się poniżej poziomu, do którego przywykli odbiorcy jego dzieł. Mimo to już wówczas (w lutym 1872 roku), nie sposób było odmówić "Beacie" piękna melodii przewijających się w utworze i ujmującą odbiorcę witalność dzieła.
W postaci fonograficznej "Beata" trafia do nas jako rejestracja koncertu inaugurującego sezon artystyczny 2018/2019 Opery Krakowskiej. W tytułowej partii usłyszeliśmy Katarzynę Oleś-Blacha, w roli Maxa Łukasza Załęskiego, jako Hansa Janusza Ratajczaka, Doroty - Paulę Maciołek, Urszuli - Wandę Franek, Agaty - Monikę Korybalską, Henryka Volsey - Mariusza Godlewskiego, Sir Artura Peppertona - Wojtka Śmiłka oraz w partii Maurycego, Adama Szerszenia.
Koncertowe wykonanie "Beaty" wpisało się w przygotowania do Roku Moniuszkowskiego w 2019 roku, w którym przypada 200. rocznica urodzin kompozytora.
Całość w wersji audio stanowi zrozumiałą i przejrzystą w zakresie treści opowieść. Pomiędzy muzyką pojawiają się sceny mówione i dialogi, co czyni z wydanej przez wytwórnię DUX płyty, rodzaj operowego słuchowiska.
Album ukazał się 7 maja 2019.
Robert Ratajczak
__________________________________________
Stanisław Moniuszko - Beata
CD 2019, DUX 1531
program:
Stanisław Moniuszko - Beata czyli Niewidomy, Opera w jednym akcie:
1. Preludio
2. Nr 1. Terzetto con coro di donne
3. Co to znaczy?... (scena mówiona)
4. Nr 2. Scena
5. Cicho! Cicho do wszystkich djabłów!…(scena mówiona)
6. Nr 3. Canzonetta e terzettino
7. Doskonale!… (scena mówiona)
8. Nr 4. Romanza e recitativo
9. Nr 5. Recitativo e canzona
10. Czy dobrze słyszałam?… (scena mówiona)
11. Nr 6. Terzetto
12. Max! Max powrócił... (scena mówiona)
13. Nr 7. Settimino con coro
14. Żal mi cię mój chłopcze… (scena mówiona)
15. Nr 8. Terzettino
16. No cóż? Zgoda?… (scena mówiona)
17. Nr 9. Finale
18. Nr 10. Arietta. Soli e coro
wykonawcy:
Mariusz Godlewski, Adam Szerszeń - baryton
Janusz Ratajczak, Łukasz Załęski - tenor
Wojtek Śmiłek - bas
Katarzyna Oleś-Blacha, Paula Maciołek - sopran
Monika Korybalska, Wanda Franek - mezzosopran
Chór i Orkiestra Opery Krakowskiej
dyrygent: Tomasz Tokarczyk
__________________________________________