OPIS:
Jacob Weiss (1825-1889) był nie tylko znakomitym kompozytorem muzyki osadzonej w kulturze żydowskiej XIX wieku, ale i utalentowanym śpiewakiem, którego przed laty w wielu synagogach słuchali zarówno członkowie wspólnot żydowskich, jak i reprezentanci innych wyznań. Wykształcony w Wiedniu artysta w latach 1860-1872 był głównym kantorem Synagogi Niemieckiej w Warszawie, a w latach 1873-1879 był kantorem w Wilnie. Po powrocie do Warszawy Weiss nauczał śpiewu i odprawiał nabożeństwa w wynajętej przez siebie Synagodze. Mimo ogromnego talentu, artysta którego utwory z powodzeniem wykonywane były w wielu krajach Europy, przez ostatnie lata życia (aż do śmierci w 1889 roku) żył w ubóstwie i nędzy.
Jedyne utwory Jacoba Weissa jakie przetrwały do dzisiejszych czasów to Psalmy i Hymny ze zbioru Synagogen – Bibliothek: Ozar Schire Jeschurun, które zostały opatrzone poza hebrajskimi tekstami, także polskimi i niemieckimi.
Wydany na początku 2023 roku przez wytwórnię DUX album "Weiss - Psalms and Hymns", to pierwsze w historii nagranie pieśni Jacoba Weissa na głos kantora, chór i organy. Zamiarem twórców płyty było ukazanie spuścizny kompozytora i śpiewaka, w formie możliwie najbliższej pierwowzorom wybrzmiewającym przed 150 laty w synagogach, a więc w kameralnym składzie z towarzyszeniem niewielkiego instrumentu i charakterystycznie zawodzącego głosu żydowskiego kantora.
Twórcami płyty są organista Jakub Stefek, kantor Isidoro Abramowicz oraz Chór Kameralny Akademii Sztuki w Szczecinie pod dyrekcją Barbary Halec.
Najprawdopodobniej wszystkie utwory stworzone zostały z myślą o wspólnocie żydowskiej w ramach której działał Weiss i w większości rozpisane zostały na czterogłosowy chór, któremu towarzyszą partie pianina, organów lub fisharmonii. Wyjątkiem jest poprzedzony instrumentalnym preludium "Psalm 137: Ponad rzekami babilońskiej ziemi" opracowany zarówno na chór jak śpiew solowy, w którym akompaniament pełni rolę czysto ilustracyjną.
Pozostałe Psalmy i Hymny utrzymane są w typowym dla swej epoki stylu chóralnym, w którym odnaleźć można silnie zaakcentowaną estetykę niemieckiego romantyzmu, polskich pieśni kościelnych, a także muzyki cerkiewnej.
W program tego wyjątkowego albumu wplecione zostały cztery Preludia z opusu 10 Josepha Sulzera (1850-1925). Zabieg ten doskonale oddaje specyfikę liturgii synagogalnej, w trakcie której zawsze było miejsce na fragmenty muzyki instrumentalnej.
Sam Jacob Weiss tak komentował swe utwory:"Idźcie zatem moje skromne dzieła, które zostałyście ukazane mojej własnej duszy ze świętej Inspiracji w natchnione godziny. Idźcie i spotkajcie życzliwe przyjęcie ze strony moich uświęconych druhów! Dostarczcie tego, co unosi i uszlachetnia duszę mocą tego, co niewidzialne i wieczne".
Zgodnie z życzeniem kompozytora, zasiądźmy przed głośnikami i oddajmy się wyjątkowemu klimatowi tej płyty.
Album ukazał się 23 stycznia 2023.
Robert Ratajczak
________________________________________
Jakub Stefek
Chamber Choir of the Academy of Art in Szczecin
Weiss - Psalms and Hymns
CD 2022, DUX 1877
program:
1. Jacob Weiss - Psalm 66: Boże, zmiłuj się nad nami
2. Joseph Sulzer - Praludium nr.1, Op.10
3. Jacob Weiss - Psalm 93: Gott Regiert
4. Jacob Weiss - Psalm 137: Ponad rzekami babilońskiej ziemi
5. Jacob Weiss - Hymn: Niech się ozwą dźwięczne tony
6. Joseph Sulzer - Praludium nr.2, Op.10
7. Jacob Weiss - Psalm 114: Bezes Jisroel Mimizrajim
8. Jacob Weiss - Hymn: En Komocho
9. Joseph Sulzer - Praludium nr.3, Op.10
10. Jacob Weiss - Hymn: Wie Gross Ist Des Lebend’gen Gottes Ruhm
11. Joseph Sulzer - Praludium nr.4, Op.10
12. Jacob Weiss - Hymn: Nikt nie jest jak nasz Bóg
13. Jacob Weiss - Hymn: Adon Olom
wykonawcy:
Jakub Stefek - organy
oraz:
Isidoro Abramowicz - kantor
Chamber Choir of the Academy of Art in Szczecin
dyrygent: Barbara Halec
________________________________________