Allegro grazioso; Vivace, capriccioso; Adagio mesto; Presto; Prestissimo; Andante tranquillo; Tempo di Valse; Subito prestissimo; Meccanico; Alla marcia, pesante; Largo.OPIS:
Węgier żydowskiego pochodzenia, a obywatel Austrii György Ligeti (1923-2006), był jednym z czołowych kompozytorów muzyki współczesnej XX wieku. Jego twórczość odzwierciedlała fundamentalne dla muzyki XX wieku napięcia pomiędzy dziedzictwem historyczno-kulturowym a konstruktywizmem. Dla Ligetiego dziedzictwem była z jednej strony zachodnia tradycja klasyczno-romantyczna, z drugiej zaś muzyka ludowa. Na tej bazie kompozytor stworzył własną technikę: mikropolifonię, która z czasem okazała się najbardziej rozpoznawalnym elementem jego stylu.
W maju 2023 roku przypada 100-rocznica urodzin György'ego Ligetiego. Fakt ten sprowokował dwójkę współczesnych artystów jazzowych: francuskiego saksofonistę Emile Parisiena i włoskiego pianistę Roberto Negro, do zagłębienia się w jego twórczość, a w szczególności w skomponowany przez niego w roku 1954 I Kwartet smyczkowy "Métamorphoses nocturnes".
Utwór posłużył dwójce improwizatorów do stworzenia formy opartej na ramach tej kompozycji, jednak poddanej rekonstrukcji i stanowiącej rodzaj rozbudowanych, swobodnych wariacji.
W powstałym pod wpływem twórczości Béli Bartóka utworze, utrzymanym w rytmie przywołującym z kolei skojarzenia z Igorem Strawińskim, artyści dostrzegli olbrzymi potencjał, który postanowili ukazać poprzez zbudowane na bazie poszczególnych jego części, swobodne improwizacje.
Parisien i Negro nadali swej adaptacji strukturę, podzieloną na jedenaście części zgodnie z oznaczeniami tempa.
Na płycie zatytułowanej "Les Métanuits" odnajdziemy oryginalne motywy, nastroje i koloryt kompozycji sprzed blisko 70 lat. Jednak oryginalny kwartet smyczkowy Ligetiego w swej pierwotnej formie, trwa zaledwie 22 minuty, a Parisen i Negro rozbudowali swą interpretację do ponad 38 minut.
Wykorzystując wszystkie możliwości tonalne swoich instrumentów w wysoce wirtuozowski sposób, najczęściej w szalonym tempie (dominują szybkie określenia typu Allegro, Presto czy Prestissimo), dwaj wybitni europejscy improwizatorzy przedzierają się przez nieustannie zmieniające się ujęcia, wykonywanego z nieodpartą ekspresją, melodyjnego tematu.
"Les Métanuits" jest kolejną płytą udowadniającą iż wbrew pozorom, granice pomiędzy opartym na improwizacji jazzie i wymagającą dyscypliny muzyką klasyczną, są tylko umowne.
Premiera 26 maja 2023.
Robert Ratajczak
____________________________________________
Emile Parisien & Roberto Negro
Les Métanuits
CD 2023, ACT 9964-2
program:
1. Allegro grazioso
2. Vivace, capriccioso
3. Adagio mesto
4. Presto
5. Prestissimo
6. Andante tranquillo
7. Tempo di Valse
8. Subito prestissimo
9. Meccanico
10. Alla marcia, pesante
11. Largo
personel:
Emile Parisien - saksofon
Roberto Negro - fortepian
____________________________________________