Three Early Songs; Vox Balaenae (Voice of the Whale); Celestial Mechanics (Makrokosmos IV) Cosmic Dances.
Amerykański kompozytor muzyki współczesnej George Crumb, to jeden z największych innowatorów i eksperymentatorów muzycznych. To własnie Crumb w 1962 roku w skomponowanym z myślą o pianiście D. Burge'u cyklu "Five Pieces for Piano" po raz pierwszy wykorzystał technikę gry wewnątrz fortepianu. Kompozytor często też wplata w swe sonorystyczne utwory cytaty z Bacha, Debussy'ego, czy Bartóka, stosując je jako uzupełnienie własnej wypowiedzi artystycznej.
Przypadające w 2019 roku 90-te urodziny kompozytora okazały się znakomitym pretekstem do wydania niniejszej płyty. Na wydanym przez wytwórnię DUX albumie "George Crumb - Chamber Music" ze złożonością materii tkwiącej w twórczości Crumba zmierzyła się pianistka Małgorzata Zarębińska, a w poszczególnych nagraniach towarzyszą jej: sopranistka Katarzyna Oleś-Blacha ("Three Early Songs"), flecista Jan Krzeszowiec i wiolonczelista Marcin Misiak ("Vox Balaenae"), oraz pianista Piotr Grodecki (zagrany na dwa instrumenty cykl "Celestial Mechanics").
Na przestrzeni lat kompozytor ulegał rozmaitym wpływom, a jego sonorystyczna twórczość ewoluowała przybierając różnorodne formy, zbliżając się do estetyki zarówno Jana Sebastiana Bacha, jak Claude’a Debussy’ego i Béli Bartóka. Każdorazowo inspiracje stanowiły dla Crumba zaledwie pretekst do powstania oryginalnych form muzycznych ściśle usytuowanych w obrębie jego indywidualnej i niepowtarzalnej kompozytorskiej osobowości.
Na niniejszym albumie przedstawione zostały trzy zupełnie odmienne utwory powstałe podczas różnych etapów muzycznych fascynacji tego wyjątkowego kompozytora.
Otwierające ten zbiór Trzy Wczesne Pieśni pochodzą z roku 1947. Ich impresjonistyczny koloryt i zwięzła forma doskonale obrazują artystyczną osobowość 18-letniego wówczas kompozytora, świeżo upieczonego absolwenta University of Michigan, przymierzającego się do kolejnego etapu edukacji jakim okazały się wyższe studia kompozytorskie w Hochschule für Musik w Berlinie Zachodnim. Pieśni Crumba w towarzystwie fortepianu śpiewa znakomita sopranistka Katarzyna Oleś-Blacha, która całkiem niedawno oczarowała nas płytą "Per Due Donne" (2017), nagraną wraz z Moniką Korybalską, a wypełnioną duetami z oper takich kompozytorów jak m.in. W.A.Mozart, Gaetano Donizetti, Richard Strauss, czy Gioacchino Rossini. Artystkę usłyszeć możemy również na takich płytach wytwórni DUX jak: wydana w tym samym czasie "Beata" Stanisława Moniuszki, czy "Requiem" (2017) Alfreda Schnittke.
"Vox Balaenae" na flet, wiolonczelę i fortepian, to już forma reprezentująca etap muzycznej awangardy początku lat 70-tych. Zainspirowany głosami wielorybów, 8-częściowy, rozbudowany utwór, eksponuje liczne, wymagające olbrzymiej fantazji wykonawczej preparacje zarówno fortepianu jak fletu (Jan Krzeszowiec) i wiolonczeli (Marcin Misiak).
Program płyty wieńczy 25-minutowa kompozycja fortepianowa na cztery ręce, odnosząca się do potęgi kosmosu. Poszczególne części utworu odnoszą się do wybranych gwiazdozbiorów (Alpha Centauri, Beta Cygni, Gamma Draconis i Dela Orionis). Także i w tym przypadku kompozycja w dużej mierze opiera się na preparowaniu instrumentu, w tym licznym uderzeniom bezpośrednio w struny fortepianu. Małgorzacie Zarębińskiej towarzyszy tu doświadczony pianista, od wielu lat specjalizujący się w wykonawstwie muzyki współczesnej solowej i kameralnej, Piotr Grodecki.
George Crumb stworzył własny styl, charakterystyczny zwłaszcza dla jego muzyki kameralnej; którą przekrojowo poznajemy na tej płycie. Urozmaicone środki kompozytorskie, niekonwencjonalne techniki gry i wysublimowana artykulacja, stanowią najbardziej charakterystyczne jej elementy. Nagrany podczas dwóch sesji w Rzeszowie materiał, który przynosi ta płyta, nie tylko intryguje i zadziwia, ale też stanowi bardzo wartościową pozycję fonograficzną muzyki współczesnej.
Album ukazał się 29 marca 2019.
Robert Ratajczak
___________________________________________
Małgorzata Zarębińska: George Crumb - Chamber Music
CD 2019, DUX 1510
program:
Three Early Songs:
1. Night
2. Let It Be Forgotten
3. Wind Elegy
Vox Balaenae (Voice of the Whale) for Three Masked Players:
4. Vocalize (...for the beginning of time)
5. Variations of Sea-Time, Sea Theme
6. Archeozoic (Var. I)
7. Proterozoic (Var. II)
8. Paleozoic (Var. III)
9. Mesozoic (Var. IV)
10. Cenozoic (Var. V)
11. Sea-Nocturne (…for the end of time)
Celestial Mechanics (Makrokosmos IV) Cosmic Dances for Amplified Piano, Four Hands:
12. Alpha Centauri
13. Beta Cygni
14. Gamma Draconis
15. Delta Orionis
wykonawcy:
Małgorzata Zarębińska - fortepian
oraz:
Katarzyna Oleś-Blacha - sopran
Jan Krzeszowiec - flet
Piotr Grodecki - fortepian
Marcin Misiak - wiolonczela
___________________________________________