│  B  │ C │ D │ E │ F │ G │ H │  J  K │ L│ M│ N │ O P │ Q │ R │  T  │  U  │   │ W  Y Z

11.8.14

Krystyna STAŃKO: Snik

''Trzy zjawy'' cz. 1; Snik; ''Trzy zjawy'' cz. 2; Widzę Cię niebem; ''Trzy zjawy'' cz. 3; Kaszubskie nuty; ''Trzy zjawy'' cz. 4; Tak właśnie jest; Biegnę po rosie; Jezora; Ju nie widza; Bibibiece; bonus track: Dziś wracam dnia.




Ludowe pieśni z Kaszub -jednego z najpiękniejszych rejonów Polski, przetrwały przez wieki dzięki przekazywaniu ich z ust do ust, z pokolenia na pokolenie. Kiedyś pieśni tego rejonu propagowali wędrowni bardowie wędrując od wioski do wioski, sławiąc piękno kaszubskiej krainy, opowiadając w pieśniach o miłości, codziennych troskach i radościach. Tradycja ta przetrwała do dziś, poszerzając spektrum swych działań o współczesne środki przekazu.
Po ''kaszubskie nuty'' sięgnęła też wyjątkowa w swoim rodzaju i niepowtarzalna Krystyna Stańko, znana z niebywałej wszechstronności i zdolności przekazania własnym jazzowym językiem rozmaitych sfer Muzyki. Wspaniale, iż po utworach Petera Gabriela (''Secretly'', 2010), poezji Szymborskiej i Poświatowskiej (''Kropla słowa'', 2012), nasza czołowa jazzująca wokalistka ma możliwość zaprezentowania się w konwencji muzyki ludowej z wyjątkowo bliskiego jej rejonu Szwajcarii Kaszubskiej. Doskonale, iż poza adaptacjami ludowych pieśni kaszubskich (''Kaszubskie nuty'', ''Jezora'' i ''Bibibiece'') oraz czteroczęściowym opracowaniu muzycznym ludowej legendy ''Trzy zjawy'', na płycie znalazło się też miejsce dla nowych piosenek Artystki napisanych zarówno samodzielnie jak i z pomocą zaprzyjaźnionych od lat muzyków: Piotra Lemańczyka i Dominika Bukowskiego. Dzięki temu zabiegowi album wydany nakładem Powiatu Kartuskiego nie tylko propaguje znane od setek lat pieśni Rejonu, lecz także ukazuje dzisiejszą twórczość muzyczną przez pryzmat ludowych nut, jakie z kolei nierzadko stanowiły fundament premierowych piosenek na albumie ''Snik''.
W podstawowym składzie w nagraniu płyty uczestniczyli muzycy od lat związani z artystycznymi poczynaniami Krystyny Stańko: jeden z najaktywniejszych polskich instrumentalistów ostatnich lat - wibrafonista Dominik Bukowski, czołowy kontrabasista jazzowy Piotr Lemańczyk i wyjątkowy perkusista młodego pokolenia Przemysław Jarosz. Pośród muzyków gościnnie uczestniczących w sesjach nagraniowych znajdziemy też nominowanego w 2014 roku do Nagrody Fryderyka w kategorii Jazzowy Debiut Roku, trębacza Marcina Gawdzisa.
Integralną część albumu stanowi czteroczęściowa legenda kaszubskiego pisarza, poety i dramaturga Aleksandra Majkowskiego: ''Trzy zjawy'' opowiedziana głosem Gabrieli Dudzik w oryginalnym języku. Melorecytacji towarzyszą mroczne dźwięki kontrabasu i dźwiękowe kreacje perkusji przeciwstawione krystalicznym dźwiękom wibrafonu i wokalizom Krystyny Stańko. Klimat ludowej legendy, kreowany przez intrygującą oprawę artystów wywołuje nastrój tajemniczości i magii jakiej trudno się oprzeć.
Premierowych autorskich piosenek jest sześć. Na ogół tchną zadumą a jednocześnie lekkością i zwiewnością potęgowaną dźwiękami xylosynthu Bukowskiego ("Snik'') i rozimprowizowanymi wokalizami. Kreacje basowe Piotra Lemańczyka wspierane perkusją stanowią z kolei stabilny fundament dla tych pełnych poetyki jazzowych piosenek.
''Widzę Cię niebem'' i temat ludowy ''Bibiece'', to bodaj najbardziej kameralne utwory w całym zbiorze. W pierwszym przypadku podstawę dla wokalu stanowi kontrabas Lemańczyka (także przyśpiewującego!), a tło wypełniają dyskretne kreacje perkusyjne. W drugim -kojącemu głosowi wokalistki towarzyszy zaledwie kalimba Dominika Bukowskiego.
Uwagę zwraca dynamiczny temat ''Ju nie widza'', w którym znalazło się zarówno miejsce na eksperymenty polegające na elektronicznym przetworzeniu wokalu, jak i na wspaniałą i rozbudowaną partię niezrównanego Piotra Lemańczyka.
Świetna partia trąbki wspomnianego Marcina Gawdzisa jest pięknym ornamentem m.in. piosenek: ''Tak właśnie jest'' i ''Biegnę po rosie'', które stanowią doskonałą przeciwwagę dla stricte etnicznych utworów albumu. Mamy tu do czynienia z tą samą Krystyną Stańko jaką zachwycaliśmy się słuchając wspomnianego albumu ''Kropla słowa'' (2012), nasyconego jazzową poetyką i zwiewną impresyjnością.
Trąbkę Gawdzisa słyszymy na pierwszym planie także podczas tradycyjnej kompozycji ''Jezora'' wraz z wokalizą Pani Krystyny, która podjęła się jej aranżacji i opracowania.
Na płycie poświęconej folklorowi Kaszub nie mogło zabraknąć najbardziej rozpoznawalnej pieśni Regionu: ''Kaszubskie nuty''. Ta tradycyjna piosenka to rodzaj alfabetu kaszubskiego, będąca radosną wyliczanką nazw i terminów. W przeszłości śpiewana była na weselach i innych uroczystościach rodzinnych, a powszechnie uważa się iż w czasie zaborów przekazywana z ust do ust w dużej mierze przyczyniła się do ocalenia języka kaszubskiego przez zapomnieniem. Interpretacja jaką znajdujemy na ''Snik'' stanowi niewątpliwie ozdobę i etniczną ciekawostkę, będącą wspaniałą wizytówką folkloru muzycznego Kaszub.
Jazz i muzyka etniczna od dawna dzięki rozmaitym artystom tworzy wyjątkową symbiozę. Album ''Snik'' jest jednak pośród rozmaitych płyt o podobnym charakterze wyjątkową pozycją. Krystynie Stańko i jej wspaniałym instrumentalistom udało się w rodzimy folklor zaszczepić elementy jazzu nie odwołującego się jednoznacznie do amerykańskich idiomów, lecz wywołującego skojarzenia z polskimi dokonaniami na tym polu. Wyjątkowość "Snik'' przypieczętowuje niespotykana poetyka i osobliwe uduchowienie wyczuwalne w niemal każdym słowie wyśpiewanym przez Krystynę Stańko na płycie.
W momencie ukazania się tej płyty, skarbnicy polskiej muzyki ludowej przybyła wyjątkowa perełka fonograficzna, a dyskografii Polskiego Jazzu -doskonała płyta czerpiąca z oryginalnego kaszubskiego folkloru.

Robert Ratajczak

_______________________________________________

 Krystyna STAŃKO: Snik /CD, Powiat Kartuski/
''Trzy zjawy'' cz. 1; Snik; ''Trzy zjawy'' cz. 2; Widzę Cię niebem; ''Trzy zjawy'' cz. 3; Kaszubskie nuty; ''Trzy zjawy'' cz. 4; Tak właśnie jest; Biegnę po rosie; Jezora; Ju nie widza; Bibibiece; bonus track: Dziś wracam dnia.
sklad:
Krystyna Stańko - śpiew, gitara, instr. perkusyjne
Dominik Bukowski - xylosynth, wibrafon, kalimba
Piotr Lemańczyk - kontrabas, śpiew
Przemysław Jarosz - instr. perkusyjne
oraz:
Marcin Gawdzis - trąbka, flugelhorn
Krzysztof Wojciechowski - instr.perkusyjne
Jerzy Walkusz - instr. ludowe
Gabriela Dudzik - głos

___________________________________________________