W sierpniu 2017 roku w wieku 70 lat zmarł Marián Varga. Słowackiego wirtuoza instrumentów klawiszowych i kompozytora znamy przede wszystkim jako twórcę i lidera powstałej pod koniec lat 60-tych w ówczesnej Czechosłowacji genialnej progresywnej grupy Collegium Musicum. Zespół zasłynął rozbudowanymi do kilkunastu minut, instrumentalnymi utworami w dużej mierze opartymi na brzmieniu organów Vargi, a także rockowymi interpretacjami klasycznych dzieł m.in. Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, Igora Strawińskiego i Béli Bartóka. Marian Varga brał też udział w nagraniu jednej z najważniejszych czeskich płyt rockowych: "Zvoňte zvonky" (1969) grupy Prúdy. To właśnie w składzie tej grupy poznał muzyków współpracujących z nim później w ramach Collegium Musicum.
Jednym z ostatnich projektów, w które zaangażował się artysta była stworzona w 2000 roku przez jego wieloletniego współpracownika Júliusa Fujaka, efemeryda tEóRia OtraSu (Teoria wstrząsu).
Na wydanej przez wytwórnię Hevhetia płycie "Hudobne Happeningy", znajdziemy niepublikowane dotąd koncertowe nagrania tEóRii OtraSu z lat 2001 i 2002 dokonane w dwóch różnych składach. Utwory pochodzące z dwóch różnych koncertów wykonywane są przez grającego na fortepianie i obsługującego syntezator Mariána Vargę oraz grającego na fortepianie i perkusji Júliusa Fujaka, którym towarzyszą: puzonista Davis Subik i gitarzysta Peter "Varso" Varsavik (w nagraniach z roku 2001), oraz wiolonczelista Jan Kavan i turntablista DJ Fero (w nagraniach z 2002 roku). Wyjątkiem jest "Ranená H2O", jedyne nagranie zarejestrowane bez udziału Vargi.
W eksperymentalnych, awangardowych utworach, opartych głównie na improwizacjach odnajdziemy zarówno elementy rocka jak free jazzu. Sam Varga ucieka niejednokrotnie do cytatów pochodzących ze swych wcześniejszych utworów, jak ma to miejsce m.in podczas "Hudobny happening I.", gdzie muzyk nawiązuje do "Eufónii" pochodzącej z historycznego albumu Collegium Musicum "Konvergencie" (1971). W innych przypadkach muzyk nawiązuje do ukochanych przez siebie kompozycji Beli Bartóka i Dymitra Szostakowicza.
Warto wspomnieć iż projekt Júliusa Fujaka tEóRia OtraSu doczekał się w późniejszych latach kilku znakomicie przyjętych albumów (m.in. "Nosferatu", 2001 i "Cursorily", 2005) oraz z powodzeniem funkcjonował koncertując w ramach rozmaitych europejskich festiwali (duet Fujaka i współtworzącego formację DJ Fero wystąpił m.in. w Krakowie w ramach Festiwal Audio Art '05).
Płyta "Hudobne happeningi", której tytuł nawiązuje do cyklu koncertów Júliusa Fujaka z Mariánem Vargą, to wartościowy dokument, a zarazem porcja muzyki nieoczywistej i łamiącej wszelkie znane stereotypy i konwencje. Miejmy nadzieję, iż takich skarbów jest w muzycznych archiwach więcej i będą one odkrywane pod postacią kolejnych albumów.
Album ukazał się 3 grudnia 2018.
Jednym z ostatnich projektów, w które zaangażował się artysta była stworzona w 2000 roku przez jego wieloletniego współpracownika Júliusa Fujaka, efemeryda tEóRia OtraSu (Teoria wstrząsu).
Na wydanej przez wytwórnię Hevhetia płycie "Hudobne Happeningy", znajdziemy niepublikowane dotąd koncertowe nagrania tEóRii OtraSu z lat 2001 i 2002 dokonane w dwóch różnych składach. Utwory pochodzące z dwóch różnych koncertów wykonywane są przez grającego na fortepianie i obsługującego syntezator Mariána Vargę oraz grającego na fortepianie i perkusji Júliusa Fujaka, którym towarzyszą: puzonista Davis Subik i gitarzysta Peter "Varso" Varsavik (w nagraniach z roku 2001), oraz wiolonczelista Jan Kavan i turntablista DJ Fero (w nagraniach z 2002 roku). Wyjątkiem jest "Ranená H2O", jedyne nagranie zarejestrowane bez udziału Vargi.
W eksperymentalnych, awangardowych utworach, opartych głównie na improwizacjach odnajdziemy zarówno elementy rocka jak free jazzu. Sam Varga ucieka niejednokrotnie do cytatów pochodzących ze swych wcześniejszych utworów, jak ma to miejsce m.in podczas "Hudobny happening I.", gdzie muzyk nawiązuje do "Eufónii" pochodzącej z historycznego albumu Collegium Musicum "Konvergencie" (1971). W innych przypadkach muzyk nawiązuje do ukochanych przez siebie kompozycji Beli Bartóka i Dymitra Szostakowicza.
Warto wspomnieć iż projekt Júliusa Fujaka tEóRia OtraSu doczekał się w późniejszych latach kilku znakomicie przyjętych albumów (m.in. "Nosferatu", 2001 i "Cursorily", 2005) oraz z powodzeniem funkcjonował koncertując w ramach rozmaitych europejskich festiwali (duet Fujaka i współtworzącego formację DJ Fero wystąpił m.in. w Krakowie w ramach Festiwal Audio Art '05).
Płyta "Hudobne happeningi", której tytuł nawiązuje do cyklu koncertów Júliusa Fujaka z Mariánem Vargą, to wartościowy dokument, a zarazem porcja muzyki nieoczywistej i łamiącej wszelkie znane stereotypy i konwencje. Miejmy nadzieję, iż takich skarbów jest w muzycznych archiwach więcej i będą one odkrywane pod postacią kolejnych albumów.
Album ukazał się 3 grudnia 2018.
Robert Ratajczak
__________________________________________________
Marián Varga / tEóRia OtraSu: Hudobne happeningy
CD 2018, Hevhetia EH 0056-2-331
program:
1. Incipit
2. Hudobny happening I.
3. Duo I.
4. Hudobny happening II.
5. Ranená H2O - Hommage a Marián Varga
6. Zltá l'alia
7. Duo II. - Zltá l'alia: pre dve klaviatúry
8. Hudobny happening III.
9. lo-fi bonus: Ou(t)verture
personel:
Marián Varga - syntezator, fortepian
tEóRia OtraSu:
Július Fujak - perkusja, fortepian, gitara basowa
Jan Kavan - wiolonczela
DJ Fero - turntable
David Subik - puzon, kastaniety
Peter "Varso" Varsavik - gitara
