Allegro non troppo;Andante tranquillo;
Allegro molto.
W roku 2019 wielkim wydarzeniem fonograficznym na Węgrzech okazała się publikacja historycznego nagrania premierowego wykonania II Koncertu skrzypcowego Béli Bartóka (1881-1945).
Koncert odbył się 5 stycznia 1944 w Vigado w Peszcie, solistą był Péter Szervánszky, a towarzyszyła mu Metropolitan Orchestra pod dyrekcją Jánosa Ferencsika. Nagranie transmisji radiowej koncertu odnaleziono dzięki inicjatywie węgierskiej poetki Sophie Török, żony jednego z najważniejszych węgierskich poetów Mihály'ego Babitsa i wielkiej miłośniczki muzyki Bartóka.
Nagranie zrealizowane zostało przez węgierskiego pioniera nagrań dźwiękowych Istvána Makai na pozyskanej ze szpitala kliszy rentgenowskiej, gdyż w czasie II wojny światowej niemożliwym było zdobycie profesjonalnej taśmy magnetofonowej. Aż do roku 2019, gdy nakładem wytwórni BMC Records ukazała się niniejsza płyta, zapis ten nie doczekał się publikacji fonograficznej.
Bartók skomponował II Koncert skrzypcowy między sierpniem 1937 a grudniem 1938 na prośbę swojego bliskiego przyjaciela Zoltána Székely'ego. Ten zaprezentował utwór 23 marca 1939 roku w Amsterdamie z Orkiestrą Concertgebouw pod dyrekcją Willema Mengelberga, a także otrzymał wyłączne prawo do wykonywania utworu przez dwa lata.
Trwająca wojna oraz brak możliwości nawiązania kontaktu z Zoltánem Székelym, sprawiły iż węgierska premiera II Koncertu skrzypcowego Bartóka, mogła odbyć się dopiero w 1944 roku. Wykonawcą tego utworu mógł być tylko jeden artysta, który od zawsze wielbił twórczość Bartóka i był wówczas najlepszym na Węgrzech skrzypkiem mogącym zmierzyć się z tym dziełem: Péter Szervánszky.
II Koncert skrzypcowy Béli Bartóka to jeden z najtrudniejszych utworów, jaki powstał kiedykolwiek na skrzypce, ale też utwór wymagający wyjątkowej interakcji solisty z orkiestrą. Nie jest to koncert, w którym solista gra wiodącą linię melodyczną, a orkiestra zaledwie mu towarzyszy - skrzypce bowiem stanowią tu część większej symfonicznej całości. To utwór pełen kontrastów, rozbudowany i wyrafinowany, o bardzo złożonej fakturze, obfitujący w efektowne dialogi skrzypiec z orkiestrą. Rozpoczyna się prostą serenadą, w której skrzypce dominują śpiewnie nad harfą, basem i wiolonczelą, zaś w finale orkiestra gwałtownie i niemal agresywnie przeciwstawia się partiom skrzypiec.
Warto zasłuchać się w to dzieło, które dzięki wytwórni BMC Records trafiło do melomanów pod postacią historycznego zapisu węgierskiej premiery utworu z 1944 roku.
Album ukazał się 8 listopada 2019.
Robert Ratajczak
____________________________________________
Péter Szervánszky
Béla Bartók - Violin Concerto No.2
CD 2019, BMC Records BMC CD 253
program:
1. Allegro non troppo
2. Andante tranquillo
3. Allegro molto
wykonawcy:
Péter Szervánszky - skrzypce
Metropolitan Orchestra
dyrygent: János Ferencsik
____________________________________________
