Karol Rathaus:
Trio Serenade for violin, cello and piano Op.69;
Trio for clarinet, violin and piano
Trio Serenade for violin, cello and piano Op.69;
Trio for clarinet, violin and piano
Op.53.
Kompozytora, pianistę i pedagoga Karola Rathausa (1895-1954), Polaka o żydowskich korzeniach, powszechnie uważa się za pierwszego twórcę muzyki filmowej w Niemczech. Od 1938 roku zamieszkały w USA artysta, skomponował wiele utworów instrumentalnych, stylistycznie nawiązujących do twórczości Richarda Straussa, Gustawa Mahlera czy Igora Strawińskiego.
W ostatnim czasie nagrania utworów Karola Rathausa znalazły się na płytach: "Karol Rathaus - Chamber Music" (2016, DUX) nagranej przez Karolinę Piątkowską-Nowicką (skrzypce) i Bogumiłę Weretka-Bajdor (fortepian) oraz "Dedykacja" (2018, Requiem) duetu Mateusz Strzelecki (skrzypce) i Andrzej Paweł Ślązak (fortepian).
Kolejny album wypełniony muzyką tego niezwykłego kompozytora, to płyta szczególna i wyjątkowa.
W 2019 roku znakomita pianistka Aleksandra Hałat zainicjowała projekt, którego celem było premierowe nagranie dzieł archiwalnych oraz prezentacja nieznanych i nie wykonywanych dotąd utworów Karola Rathausa. Efektem jest płyta "Rathaus Piano Trios", zawierająca światowe premiery fonograficzne wykonanych z oryginalnych manuskryptów: Tria op.53 na klarnet, skrzypce i fortepian z 1943 roku oraz Tria Serenade op.69 na skrzypce, wiolonczelę i fortepian z 1953 roku, przechowywanych w archiwum Rathausa w Queens College City University of New York.
Od czasu nowojorskich prawykonań obu kompozycji w 1944 i 1954 roku, utwory te były bardzo rzadko grywane. Przyczyną zapomnienia ich w Polsce - ojczyźnie kompozytora, była niechęć komunistycznych władz do propagowania twórczości artystów aktywnych za "żelazną kurtyną". Podobny los spotkał muzykę takich twórców jak m.in.: Szymon Laks, Roman Maciejewski, Roman Palester, Andrzej Panufnik, Michał Spisak, Aleksander Tansman, czy Mieczysław Wajnberg. Nad dorobkiem tych kompozytorów pochylono się dopiero po 1989 roku, odkrywając wiele wybitnych utworów i przywracając należny im blask. Od tej pory każdego roku zarówno w salach koncertowych jak katalogach wytwórni płytowych, pojawiają się dotąd nieznane melomanom muzyczne perełki.
Takimi są niewątpliwie oba, przez kilkadziesiąt lat skazane na zapomnienie Tria Karola Rathausa, które na niniejszym albumie po raz pierwszy przedstawione są w wersji płytowej.
Pianistka Aleksandra Hałat zaprosiła do współpracy klarnecistę Piotra Lato, skrzypka Marcina Hałata i wiolonczelistę Marcina Mączyńskiego, a nagrań dokonano w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (grudzień 2019) oraz w Studiu Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego w Warszawie (lipiec 2020). Płyta firmowana jest zaakceptowaną przez wnuczkę kompozytora nazwą: Karol Rathaus Ensemble.
Pierwszy utwór (4-częściowe, pełne napięcia i dynamiki Trio Serenade na skrzypce, wiolonczelę i fortepian) powstał w 1953 roku na zamówienie bardzo wówczas znanego i cenionego zespołu Albeneri Trio.
Wypełniające drugą część płyty, skomponowane 11 lat wcześniej Trio na klarnet, skrzypce i fortepian, to utwór o nieco innej budowie i zmiennym klimacie. W złożonej z 3 części kompozycji nastrój liryzmu, refleksji i melancholii (Tranquillo i Epilogue) przedzielony został dynamiczną częścią środkową (Allegro).
Bardzo ważnym elementem prezentacji obu zapomnianych kameralnych dzieł Rathausa są tworzący Karol Rathaus Ensemble znakomici instrumentaliści, dzięki którym muzyka ta trafia do nas w najlepszej z możliwych formie.
Tak o przedsięwzięciu mówi jego inicjatorka i pomysłodawczyni, pianistka Aleksandra Hałat:
W ostatnim czasie nagrania utworów Karola Rathausa znalazły się na płytach: "Karol Rathaus - Chamber Music" (2016, DUX) nagranej przez Karolinę Piątkowską-Nowicką (skrzypce) i Bogumiłę Weretka-Bajdor (fortepian) oraz "Dedykacja" (2018, Requiem) duetu Mateusz Strzelecki (skrzypce) i Andrzej Paweł Ślązak (fortepian).
Kolejny album wypełniony muzyką tego niezwykłego kompozytora, to płyta szczególna i wyjątkowa.
W 2019 roku znakomita pianistka Aleksandra Hałat zainicjowała projekt, którego celem było premierowe nagranie dzieł archiwalnych oraz prezentacja nieznanych i nie wykonywanych dotąd utworów Karola Rathausa. Efektem jest płyta "Rathaus Piano Trios", zawierająca światowe premiery fonograficzne wykonanych z oryginalnych manuskryptów: Tria op.53 na klarnet, skrzypce i fortepian z 1943 roku oraz Tria Serenade op.69 na skrzypce, wiolonczelę i fortepian z 1953 roku, przechowywanych w archiwum Rathausa w Queens College City University of New York.
Od czasu nowojorskich prawykonań obu kompozycji w 1944 i 1954 roku, utwory te były bardzo rzadko grywane. Przyczyną zapomnienia ich w Polsce - ojczyźnie kompozytora, była niechęć komunistycznych władz do propagowania twórczości artystów aktywnych za "żelazną kurtyną". Podobny los spotkał muzykę takich twórców jak m.in.: Szymon Laks, Roman Maciejewski, Roman Palester, Andrzej Panufnik, Michał Spisak, Aleksander Tansman, czy Mieczysław Wajnberg. Nad dorobkiem tych kompozytorów pochylono się dopiero po 1989 roku, odkrywając wiele wybitnych utworów i przywracając należny im blask. Od tej pory każdego roku zarówno w salach koncertowych jak katalogach wytwórni płytowych, pojawiają się dotąd nieznane melomanom muzyczne perełki.
Takimi są niewątpliwie oba, przez kilkadziesiąt lat skazane na zapomnienie Tria Karola Rathausa, które na niniejszym albumie po raz pierwszy przedstawione są w wersji płytowej.
Pianistka Aleksandra Hałat zaprosiła do współpracy klarnecistę Piotra Lato, skrzypka Marcina Hałata i wiolonczelistę Marcina Mączyńskiego, a nagrań dokonano w Państwowym Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (grudzień 2019) oraz w Studiu Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego w Warszawie (lipiec 2020). Płyta firmowana jest zaakceptowaną przez wnuczkę kompozytora nazwą: Karol Rathaus Ensemble.
Pierwszy utwór (4-częściowe, pełne napięcia i dynamiki Trio Serenade na skrzypce, wiolonczelę i fortepian) powstał w 1953 roku na zamówienie bardzo wówczas znanego i cenionego zespołu Albeneri Trio.
Wypełniające drugą część płyty, skomponowane 11 lat wcześniej Trio na klarnet, skrzypce i fortepian, to utwór o nieco innej budowie i zmiennym klimacie. W złożonej z 3 części kompozycji nastrój liryzmu, refleksji i melancholii (Tranquillo i Epilogue) przedzielony został dynamiczną częścią środkową (Allegro).
Bardzo ważnym elementem prezentacji obu zapomnianych kameralnych dzieł Rathausa są tworzący Karol Rathaus Ensemble znakomici instrumentaliści, dzięki którym muzyka ta trafia do nas w najlepszej z możliwych formie.
Tak o przedsięwzięciu mówi jego inicjatorka i pomysłodawczyni, pianistka Aleksandra Hałat:
"Odczytywanie rękopisu to mówiąc metaforycznie dotykanie rzeczywistości samego kompozytora, jego myśli, emocji oraz zdarzeń ze świata, który go otaczał oraz świata, za którym tęsknił, jednak możliwym do odtworzenia dzięki interpretacjom zapomnianych dzieł. Myśl przewodnia, która przyświecała całemu procesowi przebywania z triami fortepianowymi Karola Rathausa, poczynając od odczytania manuskryptów po nagranie kompozycji, to przede wszystkim chęć dotarcia do zamysłu kompozytora oraz odczytania jego intencji. Przyświecającą nam nadrzędną ideą było ukazanie słuchaczowi charakterystycznego języka twórcy oraz stworzenie indywidualnej kreacji artystycznej na płaszczyźnie tria fortepianowego. Intymne spotkanie z najwyższej klasy sztuką kompozytorską Karola Rathausa pozwoliło nam - wykonawcom, na dostrzeżenie Jego samego - genialnego, zapomnianego artysty-emigranta, w którego twórczości splatają się elementy polskie, europejskie oraz amerykańskie".
Album ukazał się 21 stycznia 2021.
Robert Ratajczak
____________________________________________
Karol Rathaus Ensemble: Rathaus Piano Trios
CD 2020, DUX 1712
program:
Trio Serenade for violin, cello and piano, Op.69:
1. Allegretto marcato
2. Scherzando
3. Andantino con espressione
4. Andante – Allegro
Trio for clarinet, violin and piano Op.53:
5. Tranquillo – piu mosso
6. Allegro
7. Epilogue. Molto con espressione e rubato
wykonawcy:
Piotr Lato - klarnet
Aleksandra Hałat - fortepian
Marcin Hałat - skrzypce
Marcin Mączyński - wiolonczela
CD 2020, DUX 1712
program:
Trio Serenade for violin, cello and piano, Op.69:
1. Allegretto marcato
2. Scherzando
3. Andantino con espressione
4. Andante – Allegro
Trio for clarinet, violin and piano Op.53:
5. Tranquillo – piu mosso
6. Allegro
7. Epilogue. Molto con espressione e rubato
wykonawcy:
Piotr Lato - klarnet
Aleksandra Hałat - fortepian
Marcin Hałat - skrzypce
Marcin Mączyński - wiolonczela
____________________________________________
