Lamjarred; Sahara Variations; Yaya; On the Edges 1; Zwickmühlen (Seesaw); Ashura.Urodzony w 1961 roku w Hamburgu pianista i kompozytor Hans Lüdemann (uczeń samego Joachima Kühna) to dziś za jeden z najbardziej oryginalnych i charakterystycznych pianistów europejskich. Karierę zawodowego muzyka jazzowego rozpoczął w 1985 roku w grupie Eberharda Webera i Jana Garbarka, po czym rozpoczął działalność jako lider realizując rozmaite autorskie projekty. Od lat gości na rozlicznych prestiżowych festiwalach jazzowych, a każdy z jego koncertów, oparty w dużej mierze na improwizacjach jest jedynym i niepowtarzalnym wydarzeniem. Lüdemann jest doskonałym i cenionym kompozytorem zarówno muzyki fortepianowej jak i orkiestrowej, a w latach 1993-2008 był wykładowcą w Wyższej Szkole Muzycznej w Kolonii.
Dyskografia artysty obejmuje szereg znakomitych płyt, dostrzeżonych na całym świecie, m.in. nagrane solo: "Between The Keys" (2009) i "Das Reale Klavier - Ein Kolner Konzert" (2015), czy zrealizowana w trio Hans Lüdemann's Rooms (z francuskim kontrabasistą Sébastienem Boisseau i bośniackim perkusistą Dejanem Terzicem) "Blaue Kreise" (2017). Wyjątkowym wydawnictwem w dyskografii pianisty jest 6-płytowa antologia koncertowych nagrań dokonanych w pięciu różnych triach jazzowych stworzonych przez pianistę w latach 2007-2008: "Die Kunst Des Trios 1-5" (2011).
Wydana w 2022 roku płyta "On The Edges 1" to album zrealizowany w najbardziej rozbudowanym spośród składów niemieckiego muzyka, ośmioosobowej międzynarodowej formacji Hans Lüdemann TransEuropeExpress Ensemble, poszerzonej o marokańskiego multiinstrumentalistę i wokalistę Majida Bekkasa. Znany głównie z kameralnych realizacji Lüdemann tworząc w 2013 roku w Paryżu ten projekt, postawił sobie za cel odkrywanie możliwości zetknięcia się z sobą europejskiej muzyki jazzowej z elementami etnicznymi.
Do tego niecodziennego składu Lüdemann pozyskał znakomitych muzyków. Są to: francuski puzonista, kompozytor i kreatywny improwizator Yves Robert (znany m.in. z albumu własnego tria "Inspired" 2015), saksofonistka i kompozytorka jednego z utworów na płycie Alexandra Grimal, saksofonistka i klarnecistka Silke Eberhard (członkini orkiestr jazzowych Hannesa Zerbe, znana też z albumu "Turns", 2016 nagranego z Uwe Obergiem), wywodzący się z kwartetu smyczkowego Quatuor iXi skrzypek Régis Huby, jeden z najbardziej obiecujących jazzowych gitarzystów i kompozytorów w Niemczech Ronny Graupe ("The White Belt", 2016), francuski kontrabasista Sébastien Boisseau (m.in. formacje Albana Darche oraz Clover, JASS i Orchestra Nazionale Della Luna), oraz bośniacki perkusista Dejan Terzic (Melanoia)
Na omawianym albumie "On The Edges 1", gościem europejskiego oktetu jest urodzony i na stałe mieszkający w marokańskim Salé Majid Bekkas, od połowy lat 70-tych postrzegany na świecie jako wyjątkowy wirtuoz guembri. Instrument ten, to trzystrunowa lutnia basowa składająca się z pudła rezonansowego pokrytego wygarbowaną skórą z szyi wielbłąda i drewnianej chwytni podobnie jak pudło, wykonanej z drewna orzechowego, mahoniowego, lub topolowego. W ciągu kliku dekad swej działalności Majid Bekkas zapraszany był do współpracy przez takich muzyków jak m.in. Archie Shepp, Joachim Kühn, Pharoah Sanders czy Klaus Doldinger, a w roku 2020 nakładem wytwórni ACT ukazał się album jego własnego składu "Majid Bekkas Magic Spirit Quartet". Muzyka jaką preferuje Bekkas to hipnotyczna i transowa gnawa, w swym pierwotnym założeniu mająca na celu przywołanie duchów świętych przodków, które odpędzą zło.
Jak łatwo się domyślić, połączenie wyobraźni i umiejętności ośmiorga wyjątkowych osobowości współczesnego europejskiego jazzu z północnoafrykańską muzyczną tradycją gnawa, zaowocowało płytą niezwykłą i intrygującą.
Program otwiera najbardziej osadzony w tradycji gnawa utwór na płycie, ozdobiona egzotycznym wokalem i transową partią guembri, 9-minutowa kompozycja Majida Bekkasa "Lamjarred".
Kolejne dwa utwory to wspólne kompozycje Lüdemanna i Bekkasa: "Sahara Variations" oraz oparta na ludowej melodii sufickiej "Yaya", odnosząca się do miłości i nauk proroka Mahometa.
Głównym punktem albumu jest złożona z pięciu części kompozycja tytułowa autorstwa lidera i pomysłodawcy projektu. Ozdobiony wyeksponowanymi dźwiękami oud i guembri, oraz nasycony charakterystycznymi dla muzyki gnawa zmianami rytmicznymi utwór doskonale eksponuje walory współpracy TransEuropeExpress Ensemble z Majidem Bekkasem.
Program uzupełnia kompozycja Lüdemanna "Zwickmühlen", w której pojedyncze motywy grane przez poszczególnych muzyków układają się w całość, zmieniając kształt i ton, by w finale eksplodować porywającymi improwizacjami, oraz kompozycja saksofonistki składu Alexandry Grimal "Ashura", tematycznie nawiązująca do japońskich ashurów, którzy strzegą i chronią prawo Buddy.
W transgranicznej muzycznej podróży jaką odbywamy wraz z zespołem Hansa Lüdemanna na "On The Edges 1", doświadczamy symbiozy europejskiej tradycji z kulturą Afryki Zachodniej, w której najistotniejszym spoiwem zdaje się być kreatywność zrywających z utartymi szlakami artystów i ich otwartość na zupełnie nowe wyzwania.
Znakomity album!
Album ukazał się 18 marca 2022.
Robert Ratajczak
____________________________________________
Hans Lüdemann TransEuropeExpress Ensemble
Featuring Majid Bekkas
On The Edges 1
CD 2022, BMC Records BMC CD 292
program:
1. Lamjarred
2. Sahara Variations
3. Yaya
4. On the Edges 1 part I.
5. On the Edges 1 part II.
6. On the Edges 1 part III.
7. On the Edges 1 part IV.
8. On the Edges 1 part V.
9. Zwickmühlen (Seesaw)
10. Ashura
personel:
Hans Lüdemann – fortepian, fortepian wirtualny
Yves Robert – puzon
Alexandra Grimal – saksofony
Silke Eberhard – saksofon, klarnety
Régis Huby – skrzypce
Ronny Graupe – gitara
Sébastien Boisseau – kontrabas
Dejan Terzic – perkusja, instr. perkusyjne
oraz:
Majid Bekkas – oud, guembri, głos
____________________________________________
